Prije tačno pedeset godina, u kinima širom svijeta počeo se prikazivati film “Kum”.
Sada se film ponovo vraća u kina, restauriran, sa kvalitetnijom slikom i tonom.
Iskonski film o mafiji se vratio u kina u obnovljenom kvalitetu
Don Vito je ugledan čovjek, čak štaviše, on je poštovan čovjek. Svakoga ko mu ponudi prijateljstvo i odnosi se prema njemu sa poštovanjem, on će saslušati i pomoći će mu ako treba, ili učiniti neku uslugu. Kasnije, u jednom trenutku, a možda i nikada, i sam će zatražiti protivuslugu. Svijet je tako uređen prema vrlo jednostavnom principu.
Filmska adaptacija uspješnog romana Marija Puza “Kum” imala je 14. marta 1972. godine svjetsku premijeru u New Yorku, a nekoliko mjeseci kasnije, film je prikazivan i kod nas.
Film Kum je samo u SAD kasirao 25 puta više nego što je u njega uloženo, što iznosi više od 150 miliona dolara; a širom svijeta (bez Kine i tadašnjeg Sovjetskog Saveza) ukupan prihod se još jednom udvostručio. Na osnovu ove računice, Kum je jedan od najprofitabilnijih filmova svih vremena, popularan jednako i kod publike i kod kritičara.
Potpuni trijumf
Na dodjeli Oskara 1973. godine, došlo je do duela sa filmom “Kabare”. Oba filma bila su u trci sa mnogo nominacija, a mjuzikl Boba Fossea “Kabare” osvojio je osam trofeja i činio se sigurnim kandidatom za najbolji film. Do tada je trosatni mafijaški ep Francisa Forda Coppole nagrađen samo za najbolji scenario i za glavnog glumca Marlona Branda. Zatim se otvarila posljednja koverta i pobjednik se zvao “Kum”.
To je bio ultimativni trijumf za film koji skoro nikada nije trebao biti snimljen. Godine 1969. objavljen je roman Marija Puza “Kum” i, kao i obično, Holivud je rano obezbijedio filmska prava.
Paramount je ponudio 250.000 dolara, što je bila prilično mala suma, ali nije bila ni mala za do tada nepoznatog autora. Planirali su snimiti jedan mali gangsterski film i kontaktirali su Francisa Forda Coppolu, koji se smatrao velikim talentom, ali do tada još nije imao uspjeha. Međutim, Coppola je odbio ponudu, jer je, po njegovom mišljenju, roman bio namijenjen samo senzacijama: “Prilično jeftine stvari”, rekao je za britanski filmski časopis “Sight & Sound” 1972. godine. “Zato sam ga prestao čitati nakon 50 stranica i rekao: Zaboravi ovo.”
Bestseler sa potencijalom
Tada se ispostavilo da je roman bestseler, posebno na tržištu džepnih knjiga, a Paramount osjetio jedan brz posao oko toga. Ali, studio nije želio snimati film o kriminalnim Italo-Amerikancima. Bile su prošle samo tri godine odkako je film “Ubistvo po narudžbi” i jedna vrlo slična tema doživjela užasan bankrot. Coppola je tada pročitao knjigu do kraja i tek tada vidi čitav trik u priči. Nije radilo o gangsterskim karijerama, već o jednoj porodici, borbi za koheziju unutar vlastitih redova i borbi protiv neprijatelja izvana.
On insistira da se film, kao i knjiga, dešava u 1940.im. Glavnu ulogu daje Marlonu Brandu, koji je odavno smatran magnetom za blagajne kina, a za ostale glavne uloge dovodi novajlije (Al Pacino, Diane Keaton) i do tada malo korištene stručnjake (James Caan, Robert Duvall).
Za italijanski šmek, u projekat dovodi i Fellinijevog kompozitora Nina Rotu, koji doprinosi zavodljivo lirskim melodijama.
Kršenje konvencija
Iznad svega, Coppola prekida narativne konvencije. Stari moral da se zločin ne isplati okrenut je naglavačke. Prikazuje klan Corleone kao principijelan porodični posao. Čovek se bavi kockanjem, prostitucijom i korupcijom, ali odbija drogu, čak i ako ga to mami sa najvećim profitom. Poštuje se sinekure konkurencije, ali kad odu predaleko, odgovara se ubilačkim konsekvencama.
Coppolin film otkriva mafijaški folklor životnog stila i zavjere o ubistvima, tjesteninu i patrone, kao i ono što je do tada viđeno kod Martina Scorsesea (“Good Fellas”, “Casino”), u hit seriji “The Sopranos” i aktuelnim filmovima o Batmanu, koji uglavnom prati istu mustru.
Druga priča je film o italijanskoj mafiji, u kome se stalno odbija veličanje organiziranog kriminala. Tako su snimljeni sjajni filmovi “Dan sove”, “Gomora – osveta Kamore”, “Suburra” ili, nedavno, “Il Traditore”.
A kada je u pitanju mafija u ikonografskom smislu, samo da su Puzo i Coppola stvorili mitsku dionicu.
Od početka marta “Kum” se prikazuje u kinima, sa obnovljenim kvalitetom slike i tona.
(ksta)
Z. N.
(NovaSloboda.ba)
