Od britanske kraljice Elizabete II do francuskog modnog kreatora Thierryja Muglera i posljednjeg vođe Sovjetskog Saveza Mihaila Gorbačova, mnoge značajne javnr osobe napustile su nas u 2022. godini.
Sidney Poitier
“Izgubili smo ikonu, heroja, mentora, borca, nacionalno blago”, napisao je na svom Twitter nalogu zamjenik bahamskog premijera Chester Cooper objavljujući smrt američkog glumca i filmskog redatelja Sidneya Poitiera, koji je preminuo 6. januara u 94. godini života.
Rođen za vrijeme porodičnog putovanja u južnu američku državu Floridu 1927. godine, Poitier je odrastao u siromaštvu s roditeljima, koji su uzgajali paradajz na Bahamima. Njegovo interesovanje za film i kinematografiju počinje u ranoj mladosti, a nakon što se pridružio starijem bratu u Miamiju u dobi od 15 godina, počeo je pohađati časove glume u American Negro Theatre – plaćajući ih radeći tamo kao strojar. Njegovo prvo pojavljivanje na pozornici nije bilo baš uspješno. Ali, nakon što je proveo mjesece radeći na tome da se riješi svog bahamskog naglaska, konačno je primijećen i dobio je glavnu ulogu u brodvejskoj produkciji “Lizistrate”. Dobio je svoj prvi filmski posao 1950., glumeći u filmu “No Way Out” Josepha L. Mankiewicza, koji se bavio pitanjima rasizma i rasističkog nasilja.
Thierry Mugler
Thierry Mugler, francuski dizajner, koji je bio vodeća ličnost u modi od 1970.ih do 2000.ih, umro je “prirodnom smrću” u svom domu u pariškom predgrađu Vincennes 23. januara u dobi od 73 godine.
Rođen u Strasbourgu u decembru 1948. godin e, Mugler nije počeo karijeru u svijetu mode već u svijetu plesa, pridruživši se baletnoj trupi Opéra national du Rhin kao tinejdžer prije studija na Školi primijenjenih umjetnosti.
Od malih nogu kreirao je vlastitu odjeću, prilagođavajući stvari kupljene na buvljacima. Preselio se u Pariz s 20 godina, isprva kako bi radio s drugom baletnom trupom, ali je bio uspješniji u kreiranju odjeće i ubrzo je počeo raditi kao freelancer za razne modne kuće u Parizu, Londonu i Milanu.
Za 10. godišnjicu svog branda 1984. organizovao je prvu javnu modnu reviju u Evropi, sa 6.000 posjetilaca na događaju koji je bio poput rock koncerta.
Madeleine Albright
“Snaga za slobodu, demokratiju i ljudska prava”. rekao je bivši američki predsjednik Bill Clinton nakon što je saznao da je Madeleine Albright, prva žena koja je obavljala dužnost državne sekretarke, preminula 23. marta u 84. godini života.
Rođena u Pragu 1937. godine, njena porodica koja je bila jevrejska iako je ona to saznala tek kasnije u životu, pobjegla je uoči nacističke invazije na Čehoslovačku 1939. godine, selivši se prvo u Englesku, a zatim u SAD, gdje će ona nastaviti svoju karijeru kao diplomata.
Nakon studija političkih nauka, Albright je ušla u politiku kao osoba koja se bavi prikupljanjem sredstava za organizacije, zatim pomoćnica u Kongresu, te je ušla u administraciju predsjednika Jimmyja Cartera radeći za Zbigniewa Brzezinskog, koji je bio Carterov savjetnik za nacionalnu bezbjednost.
Albright je preuzela kormilo State Departmenta nakon Hladnog rata u kome su se SAD pojavile kao jedina supersila, vodeći ključne rasprave sa svjetskim čelnicima o kontroli naoružanja, trgovini, terorizmu i budućnosti NATO-a. Od kad je Margaret Thatcher vladala Britanijom, nijedna žena nije imala takav položaj globalnog uticaja.
Njena porodica ju je opisala kao “neumorna pobornica demokratije i ljudskih prava”, koju je predsjednik Barack Obama 2012. godine odlikovao najvećim civilnim odlikovanjem u zemlji, Predsjedničkom medaljom slobode.
Shinzo Abe
Shinzo Abe, japanski premijer s najdužim stažem, umro je 8. jula u dobi od 67 godina nakon što je upucan tokom kampanje u gradu Nara.
Abe je opisan kao jedna od najuticajnijih političkih ličnosti u Japanu posljednjih decenija. Zapamćen je po tome što je revitalizovao ekonomiju zemlje svojom formulom “Abenomics” i svojim kontroverznim stavom da je Japan nepravedno osuđen zbog njegove brutalne prošlosti. Dugi niz godina radio je i kao savjetnik sadašnjem japanskom premijeru Fumiu Kishidi.
Olivia Newton-John
“Tvoj od trenutka kad sam te vidio i zauvijek”, napisao je John Travolta, kada je saznao da je Olivia Newton-John, njegova partnerica u hit filmu iz 1978. godine “Briljantin”, preminula u svom domu u južnoj Kaliforniji 8. avgusta u dobi od 73 godine.
Olivia Newton-John rođena je u Britaniji a odrasla u Australiji, gdje je počela nastupati kao dijete, osnovavši svoju prvu grupu sastavljenu isključivo od djevojčica u dobi od 14 godina. Kao djevojčica, učestvovala je u brojnim televizijskim emisijama. Snimila je svoj prvi singl, “Till You Say You’ll Be Mine,” 1966. godine, ali je njena karijera doživjela boom nakon što se preselila u Sjedinjene Američke Države početkom 1970.ih, gdje je imala svoj prvi hit s pjesmom Boba Dylana, “If Not For You”.
Između 1973. i 1983. godine, Newton-John je bila među najpopularnijim svjetskim zvjezdama. Imala je 14 “Top 10” singlova u SAD-u, osvojila je četiri Grammyja i glumila u “Briljantinu”. Duet Travolta-Newton-John, “You’re the One That I Want”, bila je jedna od najpopularnijih pjesama tog doba i prodata je u više od 15 miliona primjeraka.
Nakon prve od tri dijagnoze raka 1992. godine, takođe je postala istaknuta aktivistica za borbu protiv raka dojke.
Mihail Gorbačov
Mihail Gorbačov, posljednji predsjednik Sovjetskog Saveza i čovjek koji je odigrao ključnu ulogu u padu Željezne zavjese, preminuo je 30. avgusta u 91. godini “nakon teške i duge bolesti”, izvijestile su ruske novinske agencije.
Gorbačov je postao sinonim za pokrete restrukturisanja i otvorenosti, uvodeći Rusiju u pluralističku politiku, liberalizirajući ekonomiju i značajno poboljšavajući diplomatske veze zemlje sa Zapadom.
Njegova odluka da ne mobilizuje sovjetsku vojsku nakon pada Berlinskog zida 1989. godine smatrana je ključnom za očuvanje hladnoratovskog mira. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 1990. godine za njegovu ulogu u okončanju Hladnog rata i za igranje “vodeće uloge” u redefinisanju odnosa između Istoka i Zapada. Iako su ga na Zapadu cijenili zbog tih nastojanja, Gorbačov je bio puno manje popularan kod kuće, gdje su ga mnogi krivili za ono što su smatrali nesretnim raspadom Sovjetskog Saveza.
Kraljica Elizabeta II
Elizabeta II., kraljica Ujedinjenog Kraljevstva i Commonwealtha, preminula je 8. septembra u dvorcu Balmoral u Škotskoj u 96. godini života.
Imala je samo 25 godina kada joj je otac umro, te je ona, kao najstarije dijete, postala kraljica Elizabeta II 6. februara 1952. godine. Od tada do kraja svoje vladavine, kraljica Elizabeta ll posjetila je 117 zemalja u službenom svojstvu, susrevši se sa 113 lidera, te imenovala 15 britanskih premijera. Za vrijeme njene vladavine, promijenilo se 14 američkih i 10 francuskih predsjednika.
Elizabeta je 2015. godine postala najdugovječniji britanski monarh u istoriji nakon što je oborila rekord svoje praprabake Victorije, koja je bila na tronu 63 godine. U februaru je Britanija proslavila njenih 70 godina na tronu platinastim jubilejem.
Njena smrt potresla je Britaniju, a proglašena je 10. dnevna žalost za vrijeme koje su hiljade ljudi iz cijeloga svijeta pohrlile u London odati joj počast.
Jean-Luc Godard
Jean-Luc Godard, jedan od najuticajnijih režisera 20. vijeka i najznačajniji predstavnik Francuskog novog talasa, preminuo je u svom domu u Rolleu u Švicarskoj 13. septembra u 91. godini života. Francusko-švicarski režiser nije umro prirodnom smrću, već se odlučio na eutanaziju ili potpomognuto samoubistvo, koja je obavljena u Švicarskoj, gdje je to u nekim okolnostima legalno.
Godard je živio boemskim životom i počeo pisati scenarije i filmske kritike, te se sprijateljio s budućim velikim rediteljima, kao što su André Bazin, François Truffaut, Éric Rohmer i Claude Chabrol.
Godard, jedan od suosnivača francuskog novog filmskog talasa, kasnije je snimio i “Prezir” s Brigitte Bardot i “Pierrot le Fou” s Belmondom, koji se oba smatraju remek-djelima francuske kinematografije.
Coolio
Coolio, jedno od najvećih imena hip-hopa 1990,ih, preminuo je od srčanog udara u Los Angelesu 28. septembra u dobi od 59 godina.
Coolioov uspon do slave započeo je kao član rap grupe WC i Maad Circle, ali 1994. godine odlučio je krenuti solo i izdao je svoj debitantski album, “It Takes a Thief”. Njegova uvodna pjesma, “Fantastic Voyage”, dobila je velike pohvale kritičara. Godinu dana kasnije, objavio je “Gangsta’s Paradise” pjesmu za film “Dangerous Minds” u kome glavnu ulogu igra Michelle Pfeiffer, koja će postati jedna od najuspješnijih rap pjesama svih vremena, sedmicama je bila na vrhu lista u nekoliko zemalja. Godine 1996. Coolio je dobio nagradu Grammy za najbolju solo rap izvedbu. Ukupno je bio nominovan za Grammy šest puta tokom svoje karijere.
Jerry Lee Lewis
“Ovaj čovjek ne svira rock ‘n’ roll. On je rock ‘n’ roll!”, jednom je rekao Bruce Springsteen o Jerryju Lee Lewisu, koji je preminuo prirodnom smrću u državi Mississippi 28. oktobra u dobi od 87 godina.
Rođen 29. septembra 1935. godine u Ferridayu, Louisiana, Lewis je počeo svirati klavir u dobi od sedam godina, održavši svoj prvi javni koncert prije nego što je došao u tinejdžerske godine.
Sa svojim nevjerovatnim talentom i nezaustavljivom energijom, Lewis se brzo proslavio uspješnim hitovima, kao što su “Great Balls of Fire” i “Whole Lotta Shakin’ Goin’ On”, očaravajući publiku sviranjem klavira jednako kao i svojim pjevanjem. Njegovi nastupi, koji su često uključivali sviranje klavira dok je stajao i udaranje po tipkama šakama ili potpeticama, takođe su mu donijeli reputaciju rock buntovnika. Na jednom je nastupu čak zapalio svoj klavir. Tokom karijere, osvojio je četiri nagrade Grammy, uključujući onu za životno djelo, te je primljen u Kuću slavnih rock and rolla.
Pele
Brazilska fudbalska legenda Pele, punim imenom Edson Arantes do Nascimento, preminuo je 29. decembra u bolnici Albert Einstein u Sao Paulu, u 83. godini. Bio je jedan od najboljih fudbalera svih vremena.
Rođen je 23. oktobra 1940. godine u mjestu Três Corações i odrastao je u siromaštvu, kao i većina brazilskih fudbalera. Sa 16 godina debitovao je za prvu ekipu Santosa i već na prvoj utakmici postigao je pogodak, nakon čega ga je selektor Silvio Pirila pozvao na utakmicu protiv Argentine u Rio de Janeiru. Pelé je odmah osvojio navijače pogotkom i atraktivnim potezima.
Svojom koordinacijom pokreta i brzinom je odskakao od prosjeka; pretrčao bi 100 metara za 11 sekundi, skakao je 650 cm u dalj i 180 cm u vis. U karijeri je postigao više od 1.200 pogodaka, iako su u tu brojku uračunate i prijateljske utakmice, kao i golovi postignuti na služenju vojnoga roka. U ligaškim takmičenjima postigao je ukupno 589 golova u 605 odigranih utakmica. Trostruki je svjetski prvak s Brazilom.
Vivienne Westwood
Britanska dizajnerica Vivienne Westwood, jedno od najvećih imena britanske mode poznata po buntovništvu i izazivanju autoriteta, umrla je 29. decembra u dobi od 81 godine.
“Umrla je mirno i okružena svojom porodicom u Londonu”, objavila je njena modna kuća u saopštenju.
Karijera Vivienne Westwood bila je obilježena buntovništvom i političkim angažmanom. Bila je poznata kao velika aktivistica i na modne je piste donijela stvari koje je ona smatrala važnim, poput borbe protiv klimatskih promjena, zagađenja ili podrške osnivaču WikiLeaksa Julianu Assangeu. Protestne majice s porukama ili transparente nosili su njeni modeli na pistama.
Westwood je izgradila ime na kontroverznom punk i novom stilu 70.tih godina prošlog vijeka.
(Fena)
