Najmanje 40 ljudi poginulo je u sukobima između peruanskih snaga bezbjednosti i demonstranata u najgorem izbijanju nasilja u toj andskoj zemlji u više od 20 godina, dok demonstranti pozivaju na sistemske političke promjene i odgovornost za smrt, piše u svojoj analizi BBC.
Kako su počeli protesti?
Protesti su počeli nakon što je Kongres 7. decembra smijenio predsjednika Pedra Castilla, koji je uhapšen i osuđen na 18 mjeseci zatvora pod optužbom za pobunu.
Castillo (53) bio je upleten u više istraga o korupciji i pokušao je nezakonito raspustiti Kongres prije planiranog glasanja o opozivu.
Njegova smjena bila je posljednji udarac u višegodišnjem sukobu između izvršne i zakonodavne vlasti Perua. Castillov podpredsjednik, Dina Boluarte, postala je šesti predsjednik Perua u posljednjih pet godina.
Šta podstiče proteste?
Demonstranti traže Boluarteovu ostavku, zatvaranje Kongresa, novi ustav i Castillovo oslobađanje. Bilo je i marševa, koji pozivaju na prekid nemira.
Optužbe o neprikladnoj sili protiv demonstranata podstakle su bijes protiv Boluarteove vlade. Grupe za ljudska prava optužile su vlasti da koriste vatreno oružje na demonstrantima i bacaju dimne bombe iz helikoptera. Vojska kaže da su demonstranti koristili oružje i domaći eksploziv.
Glavno tužilaštvo Perua je 10. januara saopštilo da je pokrenulo istragu protiv Boluarte i članova njenog kabineta po optužbama za “genocid, ubistvo i teške povrede” usred protesta.
Šta se dešava na protestima?
Demonstranti su blokirali autoputeve, palili zgrade i napadali aerodrome, uzrokujući desetine miliona dolara štete i gubitak prihoda. Blokade su poremetile trgovinu, prizemljile letove i nasukale turiste.
Bezbjedonosne snage su odgovorile nasiljem. Među žrtvama su bili i civili koji nisu protestovali.
Međuamerička komisija za ljudska prava osudila je nasilje i snaga bezbjednosti i demonstranata i pozvala na dijalog. Demonstranti su do sada odbijali da započnu razgovore sa Boluarte.
Ko je Pedro Castillo?
Glasači su 2021. godine izabrali Castilla, socijalistu, iz mase kandidata, nakon godina političkih kriza i tokom pandemije koja je pogodila Peru teže od većine zemalja.
Malo poznati učitelj i sindikalni vođa iz siromašnog andskog sela, Castillo nije imao iskustva na izabranim funkcijama, niti je imao veze s establišmentom Lime.
Castillove pristalice polagale su velike nade da bi on mogao donijeti bolju zastupljenost siromašnim, ruralnim i autohtonim Peruancima, istovremeno se suprotstavljajući elitama.
Međutim, kada je došao na funkciju, njegova podrška je pala usred korupcijskih skandala, stranačkih sukoba i opozicije u Kongresu. Castillo se borio da vlada, imenovavši pet premijera i više od 80 ministara tokom svog kratkog predsjedništva.
Ipak, Castillo je zadržao pristalice, koji ga vide kao žrtvu političkih elita i Kongresa koji je široko nepopularan i koji se smatra korumpiranim. Castillov rejting od 27 posto odobravanja u novembarskoj anketi IPSOS-a i dalje je bio veći od 18 posto koliko Kongres ima.
Gdje su demonstranti?
Protesti su se dogodili širom zemlje, ali dugo marginalizovani, lijevo orijentisani jug Perua bio je njihov epicentar i mjesto najgoreg nasilja.
Castillo je bio tek drugi predsjednik rođen izvan Lime, koji je izabran od 1956. godine.
Iako je siromaštvo opalo posljednjih decenija, i dalje postoji jaz u životnom standardu između regije i glavnog grada. Uprkos lokalnom bogatstvu bakra i gasa na jugu, pokazatelji uključujući očekivani životni vijek i smrtnost novorođenčadi zaostaju za onima u Limi.
Jug Perua, takođe, je dom ekonomski i kulturno važnih turističkih destinacija, kao što su Cusco i obližnja citadela Inka Machu Picchu, odakle je više od 2.000 turista moralo biti evakuisano početkom januara zbog protesta.
(Fena)
