Tri grafike, sa opširnim tekstom iz Mostara, objavljene su 22. septembra 1918. godine u američkim novinama “Detroiter Abend-Post” (Detroitska večernja pošta), koje su štampane na njemačkom jeziku.
Novinu je 1868. godine osnovao August Marxhausen, a pod tim imenom je izlazila sve do 1980. godine, kada je preimenovana u „Nordamerikanische Wochen Post“, (Sjevernoamerička nedeljna pošta).
U reportaži o Mostaru iz tog vremena objavljene su tri grafike, napravljene tokom boravka u Mostaru, od strane za sada nepoznatog autora.
Veče u Cafe Luft
Nekoliko koraka dalje, na niže, nalazi se Bazar, zatim pijaca, a prema nama iz Cafe Lufta dopire nježno svijetlo jedne moderne petrolejske lampe, koja stoji na jednom jedinom stolu. Pored peći čuči Alija i pozdravlja nas sa prijeteljskim “Guten Abend”, dobra veče, uz ovdje uobičajenim dodirom prsiju, njegovih usana i njegovog čela. Za dugim stolom već su sjedili “Becher”, bećari, a pred svakim ibrik kafe, a pored mali fildžan.
“Daj nam jedan ibrik Alija!”
“Odmah gospodine” odgovara Alija, i dok on malim mesinganim kahvenim sudom sa dugom željeznom drškom priprema kafu na vatri od drvenog uglja, njegov mali pomoćnik nam donosi maše sa žarom, kako bi zapalili naše cigarete.
Muhamedanci ne vole da pale cigarete šibicom, a meni je to bilo nemoguće utvrditi da li je to odbijanje šibice povezano na vjerskoj osnovi, jer sam vidio kako Muhamedanci samo sa žarom pripaljuju svoje cigarete. I ako mu se ponudi vatra, čini mu se usluga.
U jednom uglu ove prostorije, obasjan od vatre iz peći, sjedio je prekrštenih nogu jedan stariji Turčin, u šafran žutom ogrtaču i plavim pantalonama, čija sijeda brada padala do grudi. On je nekadašnji čuvar Mostara, koji je okupacijom “stavljen u stranu, ali još uvijek obavlja svoju službu, boraveći noću na pijaci. Za mir i red u gradu brine se zaštita prema evropskom uzoru, kao i vojne patrole koje od sjevernog do južnog logora, i obrnuto sa pauzama, obavljaju svoju propisanu maršrutu. “Crveni Dojčmajster”, oficiri 84. regimente zauzimaju najveći dio stola u Kafani. Oni su sestrinska regimneta od “Hoch und Deutschmaister”, koja se nalazi u Beču.
(prevod: Smail Špago)
Fotografija: Cafe Luft, razglednica
Priredili: Smail Špago, Armin Džabirov, Tibor Vrančić
(NovaSloboda.ba)
