Bruxelles je u ponedjeljak domaćin nastavku dijaloga Beograda i Prištine, na kome se od čelnika dviju strana očekuje da prihvate evropski plan za Kosovo koji podupiru Sjedinjene Američke Države.
Srbijanskog predsjednika Aleksandra Vučića i kosovskog premijera Albina Kurtija ugostiće šef evropske diplomatije Josep Borrell i posebni izaslanik EU-a za dijalog Srbije i Kosova Miroslav Lajčak.
Borrell i Lajčak imaće tokom dana odvojene razgovore s Vučićem i Kurtijem, a zajednički sastanak očekuje se u 15 sati.
Njemačko-francuska inicijativa, koja je u međuvremenu prihvaćena kao evropski plan i preduslov za dalje evrointegracione procese Srbije i Kosova, predviđa uzajamno priznanje dokumenata, pečata, pasoša, iskaznica i nacionalnih simbola. U prijedlogu sporazuma se ne insistira da Srbija formalno prizna kosovsku državnost, ali bi se, po tom dokumentu, de facto morala odnositi prema Kosovu kao suverenoj državi, navodi Hina.
Srbija, takođe, ne bi smjela blokirati članstvo Kosova u međunarodnim organizacijama, uz obavezu obe strane da razvijaju normalne dobrosusjedske odnose na temelju jednakih prava.
Kosovo bi trebalo osigurati prikladan nivo samouprave za srpsku zajednicu i formalizovati poseban status Srpske pravoslavne crkve, a obe strane otvorile bi svoja stalna predstavništva u glavnim gradovima.
Crvene linije s kojima Vučić dolazi danas u Bruxelles su da Srbija ne prihvata Kosovo kao nezavisnu državu, te da se neće saglasiti s članstvom u UN-u. Istovremeno, Beograd insistira na uspostavljanju zajednice opština sa srpskom većinom na Kosovu, što je predviđeno sporazumom koji su dvije strane pod pokroviteljstvom EU-a potpisale u Bruxellesu 2013. godine.
Vlasti u Prištini ne žele da ta asocijacija ima izvršna ovlaštenja, niti da postane entitet poput Republike Srpske u Bosni i Hercegovini, a Kurti početak formiranja ZSO-a pokušava usloviti uzajamnim priznanjem.
Zapad kao krajnje rješenje vidi “pravno obavezujući sporazum”, ne prejudicirajući u sadašnjoj fazi dijaloga kako bi on trebao izgledati.
Evropska strana, pak, očekuje da će obe strane danas prihvatiti ponuđeni prijedlog za normalizaciju odnosa i ističe da se neće razgovarati o sadržaju prijedloga, nego o njegovom provođenju koje bi trebala potrajati nekoliko mjeseci. Provođenje prijedloga nagledaće zajednička komisija pod vođstvom EU-a.
“Obje strane su svjesne da u svjetlu ruske agresije na Ukrajinu ne smijemo dopustiti da Rusija destabilizira Zapadni Balkan”, rekao je neimenovani dužnosnik EU-a.
Objema stranama prethodnih dana stigle su jasne poruke i Bruxellesa i Washingtona da očekuju konkretno očitovanje o evropskom planu rješenja za normalizaciju odnosa.
Uoči sastanka u sjedištu EU-a, koji bi mogao biti prelomni za sljedeće faze pregovora, Vučiću i Kurtiju ovog su vikenda stigla pisma iz ureda autora inicijalnog plana – francuskog predsjednika Emmanuela Macrona i njemačkog kancelara Olafa Scholza, te italijanske premijerke Giorgie Meloni, čija se vlada pridružila podršci ponuđenim rješenjima za Kosovo.
Prema izvještajima medija u Beogradu i Prištini, oba čelnika ohrabrena su da u Bruxellesu danas prihvate evropski prijedlog temeljnog sporazuma o Kosovu i njegovo dalje provođenje, uz ispunjenje obaveza preuzetih ranijim sporazumima, a to u slučaju Prištine znači i formiranje Zajednice srpskih opština, što Beograd nastoji nametnuti kao ključni preduslov za učešće u nastavku dijaloga.
(Fena)
