Kada i danas upitate nekog savremenika Zimske olimpijade u Sarajevu iz 1984. godine, kojih se rezultata, događaja i pobjednika sa Olimpijade sjeća, reći će vam: zlatna medalja Torwill&Dean, umjetničko klizanje u parovima, srebrena medalja Jure Franko, u veleslalomu, a prije svih sportskih rezultata i dešavanja sa ponosom će reći: Kirka Douglas, posjeta Sarajevu tokom Olimpijade.
Kirk Douglas je preminuo u 103. godini života, a u 57 godina aktivnog bavljenja filmom, snimio je 92 filma. Kao glumac nikad nije dobio Oscara, iako je tri puta bio nominovan. Tek u 80. godini života dobio je počasnog Oscara za doprinos filmskoj umjetnosti kao moralna snaga.
Predsjedničko odlikovanje slobode dodijeljeno mu je 1981. godine, a 1985. godine dobio je francusku medalju Legija časti. Ima svoju zvijezdu na Holivudskoj stazi slavnih (Hollywood Walk of Fame). Ostvario je niz zapaženih uloga, a jedna od najboljih uloga u istoriji filma je Doc Holliday, revolveraš sa Divljeg zapada, u filmu Obračun kod OK korala. Ostao je upamćen kao Vincent van Gogh, Spartak i pukovnik Dax.
U prilogu fotografije i opisi iz samo nekoliko filmova iz njegove bogate filmografije.
Kirk Douglas kao beskrupulozni novinar za senzacije, Chuck Tatum, koji za jednu dobru priču gazi preko leševa. Film „As u rukavu“, „Ace in the Hole“ iz 1951. smatra se remek-djelom, i u filmskom i u glumačkom smislu. Prihvaćena, cinična, dramatična i otkrivena ljudska pohlepa. I dan danas vrlo aktuelna.
Godine 1954. pojavio se film „20.000 milja pod morem“, sa izvanrednim specijalnim efektima, a i danas važi kao maštovito izvedena adaptacija romana Julesa Verna, smatra se kultnim filmom. Douglas glumi harpunara Ned Landa, koji ima zadatak da ubije navodno morsko čudovište. Ali, on, kapetan Nemo i ostali članovi posade dolaze do sasvim drugačijeg otkrića.
“Grad iluzija” iz 1953. godine jedan je od prvih filmova u kome Hollywood praktikuje iskrenu samokritiku. Flashback govori o usponu i padu egomanijakalnog filmskog producenta Jonathana Shielda, kogaglumi Kirk Douglas, otkriva jedan nimalo lijep ni ugodan pogled iza kulisa tvornice snova.
Zapanjujuće je kako Kirk Douglas sa savim malo stajlinga liči na autoportret poznatog belgijskog slikara Vincenta van Gogha. To je vjerovatno bio razlog što je holivudska zvijezda izabrana za glavnu ulogu u filmskoj biografiji “Vincent van Gogh – život strasti” (1956.). Kirk je ulogu igrao zadivljujuće i strastvene. Film, takođe, briljira sjajnim bojama, baš onako, kako to znamo i od slikara.
“Staze slave” (1957) Stanleya Kubrika još uvijek se smatra jednim od najboljih antiratnih filmova. I sve to, iako se okrutnost i uzaludnost ubijanja samo marginalizuje. U njemu Kirk Douglas glumi hrabrog pukovnika Daxa, koji mora zaštititi svoje ljude između zaustavljenih frontova u pozicijskom ratu 1916. godine. Ovim filmom, režiser Kubrik je postigao internacionalni proboj.
“Obračun kod OK korala”, „ Gunfight at the O.K. Corral“ iz 1957. godine je western klasik, a riječ je o stvarnoj pucnjavi iz 1881. godine, koja se desila na O.K. Corralu. Uključeni su svi sastojci: zlikovci, banditi, pravi junaci, brzo povučeni koltovi, legendarni dvoboji i naravno Kirk Douglas, koji se kao Dr. John “Doc” Holliday, pojavljuje u punom sjaju.
U “Vikinzima” (1958.) Douglas glumi tiranina, vikinškog vođu Einara. Ep je pun naboja o ratu, osveti, krvi i zemlji, koju je samo Hollywood mogao donijeti krajem 1950.ih. Iz današnje perspektive, super-muški likovi djeluju prilično jednodimenzionalno i klišejski nabijeni, ali u to vrijeme je to bila zaista velika kinematografija.
Još jedan od veliki fil režisera Kubrika iz 1960. godine: Gladijator i vođa robova “Spartacus” (Kirk Douglas) bori se oko 100. godine prije nove ere, sa hiljadama pripadnika svog naroda, protiv ugnjetavanja. Ep, koji je osvojio četiri Oskara, zasnovan je na istinitoj priči u starom Rimu. Zanimljiv detalj: Isječena homerovska scena ponovno je umontirana u film tek 1991. godine. Ona je tokom snimanja fila snimljena bez tona, jer su proizvođači filma već tada sumnjali da će postati žrtva makaza.
Steven Spielberg, Kirkov sin Michael, pa i sam Kirk slažu se u jednom: „Usamljeni su hrabri“ (1962) je najbolji film koji je Kirk ikada snimio. Jedan duboko simboličan western o kauboju, čija je najveća čežnja sloboda. Kirk Douglas je jednom rekao, namignuvši: „Film ima samo jedan nedostatak. Moj filmski konj Whiskey ukrao mi je predstavu. Mislim da ga je publika voljela više od mene.“
U „Sedam dana u maju“ (1964), Douglas glumi vojnog oficira, koji sa svojim sljedbenicima pokušava spriječiti državni udar iz vlastitih redova, protiv američkog predsjednika. Jedan film koji je bio namijenjen suzbijanju iracionalnih strahova tadašnje populacije. Zato film ima smirujući sretan završetak u holivudskom stilu. U filmu je glumila i Ava Gardner, u ulozi Ellie Holbrook.
U filmu „Posljednje odbrojavanje“, „The final Countdown“ iz 1980. godine, američki nosač aviona tokom jedne oluje ulazi u vremenski tunel i biva zajedno sa posadom vremenski vraćen u dan prije napada na Pearl Harbor 1941. godine. Film je postavio pitanje: Mogu li kapetan Matthew Yelland (Kirk Douglas) i Warren Lasky (Martin Sheen) možda okrenuti svjetsku istoriju? U svakom slučaju, kritika je, takođe, ustvrdila: vrlo uzbudljiv i tehnički impozantni film. Međutim, američka se svemoć ponekad može činiti i blesavom.
U australijskom westernu “Čovjek iz Snježne rijeke” (1982), koji se odvija oko 1900. godine, Douglas se pojavljuje u dvostrukoj ulozi, u kojooj stariji brat blizanca Harrisona oponaša mlađeg Spura. Film je zasnovan na istoimenoj pjesmi australijskog pjesnika Banjo Pattersona iz 1890. godine. Priča o pobjeglom ždrijebcu, koji želi živjeti s divljim konjima i koji će biti ponovo uhvaćen.
“Ostaje u porodici” (2003) jedan je od posljednjih velikih filmova u kme Douglas ima glavnu ulogu. Radi se o svojevrsnoj porodičnoj terapiji između tri generacije i njihovih tipičnih sukoba, pri čemu je Douglas kao Mitchell Gromberg, patrijarh porodice. Uzgred, njegov filmski sin (Michael Douglas) i njegov filmski unuk (Cameron Douglas), jednako su povezani i u stvarnom životu. Kirk je, takođe, bio oženjen Dianom Douglas (sa njim na slici) do 1951. godine. Sud kritike: veoma osjećajno.
(web)
Smail Špago
(NovaSloboda.ba)
